Emgann ar Meurvor Atlantel

Emgann ar Meurvor Atlantel
Rann eus an Eil Brezel-bed
Kanadianed o c'horren ar banniel gwenn a-us un U-Boot e Newfoundland, 1945
Deroù	3 Gwengolo 1939
Diwezh	8 Mae 1945
Pad	5 bloavezh, 8 mizvezh, 5 devezh
Lec'hioù	Meurvor Atlantel Río de la Plata Mor an Hanternoz Mor Iwerzhon Mor Labrador Pleg-mor ar Sant-Laorañs Mor Karib Pleg-mor Mec'hiko Outer Banks Meurvor Arktika
Disoc'h : Trec'h ar Gevredidi
Brezelekaerien
Rouantelezh-Unanet Stadoù-Unanet Amerika Kanada Brazil	Trede Reich Italia
Kenvrezelekaerien
Norvegia •  Frañs •  Polonia •  Izelvroioù Belgia •  Gres • Aostralia • Zeland-Nevez India
Penngadourien
Dudley Pound Andrew Cunningham, Martin Dunbar-Nasmith Percy Noble Max Horton Frederick Bowhill Philip de la Ferté John Slessor Royal E. Ingersoll Jonas H. Ingram Leonard W. Murray	Erich Raeder Karl Dönitz H.G. von Friedeburg Eberhard Godt Alfred Saalwächter Wilhelm Marschall Theodor Krancke Martin Harlinghausen Ulrich Kessler Angelo Parona Romolo Polacchini Enzo Grossi
Gouzañvidi
Kevredidi
36 200 marv (morlu) 3 600 marv ( merdeadurezh kenwerzh) 3 500 lestr-kenwerzh kollet 175 lestr-brezel kollet 741 nijerez RAF kollet ~30 000 U-Boot moraer marv 783 lestr-spluj kollet 47 lestr-brezel kollet ~500 soudard marv 17 lestr-spluj kollet

Emgann ar Meurvor Atlantel ^[1], berraet en Emgann an Atlantel ^[2] e oa bet ar c'hampagn brezel hirañ stourmet e-kerzh an Eil Brezel-bed, adalek 1939 ha betek an trec'h war an Alamagn Nazi e 1945. Un darn vras eus istor war vor an Eil Brezel-bed eo. Orin ar c'hampagn brezel-se e voe blokus-mor ar Gevredidi war Alamagn, embannet da zevezh an disklêriadur brezel, hag an enep-blokus lakaet da dalvezout gant Alamagn. Ar c'hampagn a oa bet en e varr eus kreiz ar bloavezh 1940 betek fin ar bloavezh 1943.

Emgann an Atlantel a voe etre al listri-spluj U-Boot ha listri brezel alaman all ar C'hriegsmarine (morlu) ha kirri-nij brezel al Luftwaffe (nijlu), enebet ouzh ar Royal Navy, ar Royal Canadian Navy, an United States Navy, ha bigi kenwerzh ar Gevredidi. Amheuliadoù, o tont evit an darn vrasañ anezho eus Norzhamerika, a oa o klask tizhout ar Rouantelezh-Unanet hag an Unvaniezh Soviedel, en ur vezañ gwarezet gant ar morluioù ha nijluioù saoz ha kanadian dreist-holl. An nerzhioù-se a oa bet sikouret gant listri ha kirri-nij stadunanat adalek an 13 a viz Gwengolo 1941.^[3] An Alamanted a oa bet harpet gant listri-spluj italian ar Regia Marina (Morlu roueel) goude ma vije bet Italia ezel eus nerzhioù an Ahel o tont er brezel d'an 10 a viz Even 1940.

Dre ma 'z eus un enezenn eus ar Rouantelezh-Unanet e oa he ezhommoù bevañs e dalc'h an enporzhiadur madoù. Evit dreistbevañ ha kenderc'hel gant ar stourm e oa ezhomm milionoù a donennoù danvez enporzhiet bep sizhun. Ar Gevredidi o devoa poan vras o pourveziañ Bro-Saoz, hag an Ahel a glaske parraat ar muiañ ar gwellañ ouzh al lusk bigi kenwerzh oc'h erruout. Tailhet e veze ar boued ivez er Rouantelezh-Unanet, a-benn digreskiñ ar goulenn, dre zigreskiñ ar foraniñ hag uhelaat ar produerezh boued ha danvezioù er vro ha gwellaat dasparzh an danvezioù etre an holl.

E Breizh

Abalamour d'ar sichennoù U-Boote savet eno gant an Alamaned e voe bombezet meur a wech kêrioù Brest, An Oriant ha Sant-Nazer, gant ar Saozon da gentañ, ha muioc'h c'hoazh gant sikour an USAAF stadunanat adalek dibenn 1942. Kenderc'hel a reas ar bombezadegoù dreist-holl e hanterenn gentañ 1943, a-raok digreskiñ abalamour da brientiñ an oberadenn Overlord e 1944^[4]. E Brest da skouer e istimer e varvas 400 den etre miz Gouere 1940 ha miz Eost 1944, pa voe gloazet 550 all. Tro 2.000 savadur a voe distrujet er gêr^[5].

Sant-Nazer a oa bet bombezet spontus d'an 9 a viz Du 1942, lazhet 186 trevour gant 134 deskard eus chanteroù Penhoët, oadet etre 14 ha 17 vloaz en o zouez.

1. ↑ CHEMEREAU Hubert, An argadenn « Chariot » e Sant-Nazer d’an 28 a viz meurzh 1942 : cheñchet penn d’ar vazh e emgann ar Meurvor Atlantel, BCD Sevendadurioù, miz Ebrel 2019 (lennet d'ar 06/01/2024)
2. ↑ Istoer an Oriant war lec'hienn ar gêr (lennet d'ar 06/01/2025)
3. ↑ (en) Carney, Robert B., Admiral, USN. "Comment and Discussion" United States Naval Institute Proceedings January 1976, p. 74
4. ↑ (fr) EVANNO Yves-Marie, Les bombardements en Bretagne lors de la Seconde Guerre mondiale, En Eñvor (lennet d'ar 06/01/2025)
5. ↑ (fr) Brest et la seconde guerre mondiale, UNC Penn-ar-bed (lennet d'ar 06/01/2025)